Âm nhạc cổ điển thường thức (4)

Như Huy dịch


Các hình thức âm nhạc dành cho nhạc cụ

Châu Âu hiện đại đã có đóng góp vô cùng lớn lao cho thế giới nghệ thuật âm nhạc qua việc sang tạo ra các hình thức âm nhạc tuyệt vời cho nhạc cụ. Các nền văn minh khác có thể đã có những đóng góp về thi ca, kịch nghệ, hội họa, điêu khắc và kiến trúc, song duy chỉ châu Âu mới là nơi đóng góp cho thế giới các thể loại như Sonata, Concerto, Symphony, và các hình thức âm nhạc tuyệt với cho nhạc cụ khác.


4-Các hình thức âm nhạc thính phòng

Trong các lâu đài của giới quý tộc Áo và Đức, vào khoảng hai trăm năm mươi năm trước đây, có một tập quán trong đó những người phục vụ cũng là những người biểu diễn nhạc cụ. Những đầu bếp, người làm vườn, và đánh xe ngựa, cùng với việc chơi độc tấu hay song tấu để phục vụ ông chủ, đôi khi cũng biểu diễn các tác phẩm tam tấu, tứ tấu, và ngũ tấu. Sự kết hợp phổ biến nhất là bao gồm hai vilolins, một viola, và một cello –tức điều mà chúng ta sẽ gọi là tứ tấu.

Dạng âm nhạc được chơi trong gia đình của giới quý tộc, hay các phòng nghe nhạc nhỏ được gọi là “âm nhạc thính phòng” (chamber music). Các bản tứ tấu đầu tiên, được viết nhằm mục đích giải trí nhẹ nhàng, đều rất thanh nhã và đẹp đẽ. Được nghe trong một khan phòng nhỏ, thế nên âm nhạc cần phải tinh tế và có tính xinh khéo. Sau này các bậc thầy của âm nhạc thính phòng như Mozart, Haydn, và Beethoven đã biến tứ tấu thành một hình thức âm nhạc đầy tính biểu lộ, phức tạp và nghiêm túc. 17 bản tứ tấu của Beethoven đã thể hiện một số trong những khía cạnh âm nhạc riêng tư và gây xúc động sâu xa nhất của ông. Shubert, Brahms, Bartók, và Shostakovich cũng từng viết những tác phẩm hoàn hảo nhất của họ trong hình thức tứ tấu.

Âm nhạc thính phòng là một dạng nghệ thuật có tính tâm tình (intimate) và tinh tế. Khác với âm nhạc giao hưởng, tức dạng âm nhạc luôn tạo ra hiệu ứng nhờ vào các sự tương phản lớn lao, âm nhạc thính phòng quyến rũ chúng ta nhờ vào các cách xử lí khéo léo tinh tế. Chính bởi tính tinh khéo đó, dạng âm nhạc này đòi hỏi phải được nghe đi nghe lại nhiều lần. Tuy nhiên, ngay khi bắt đầu cảm được nó, âm nhạc thính phòng chắc chắn sẽ trở nên dạng âm nhạc yêu thích nhất của bạn


String Quartet Op. 18 No.1 1st mvt, Beethoven


String Quartet No. 4 - Mov. 5/5, Bartók


(các bạn tìm những phần còn lại trên youtube)






Nguồn: The invitation to music, by Elie Siegmeister, HARVEY HOUSE, INC., publishers, Irvington-on-Hudson, New York, 1966

(còn tiếp)